Азаматтардың құқықтарын қорғаудың маңызды тетіктерінің бірі – олардың тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы мемлекеттік органдарға жүгіну құқығы болып табылады.
«Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» Қазақстан Республикасының Заңының 42-7-бабына сәйкес, мұндай өтініштерді қарау тәртібі нақты реттелген және бұл мемлекеттік органдардың әрекеттерінің айқындығы мен тиімділігін қамтамасыз етеді.
1. Мемлекеттік органдардың өкілеттіктері
Тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын мемлекеттік органдардың келесі өкілеттіктері бар:
• тұтынушыдан өтінішті қарау үшін қажетті қосымша құжаттар мен мәліметтерді сұратуға;
• тұтынушының талабы бағытталған сатушыдан (дайындаушыдан, орындаушыдан) түсіндірмелер мен дәлелдемелерді талап етуге;
• өтінішті объективті қарау үшін қажет болған жағдайда басқа мемлекеттік органдар мен ұйымдардан ақпарат алуға құқылы.
Осылайша, заңнама жағдайды жан-жақты зерттеуге және әділ шешім қабылдауға мүмкіндік береді.
2. Сатушыны хабардар ету мерзімі мен тәртібі
Өтінішті қарау туралы шешім қабылданғаннан кейін үш жұмыс күні ішінде мемлекеттік орган тұтынушының өтінішінің көшірмесін және оған қоса берілген құжаттарды сатушыға (дайындаушыға, орындаушыға) жібереді.
Сатушыға он жұмыс күні ішінде толық түсіндірме және оны растайтын құжаттарды ұсыну міндеті жүктеледі.
Хабарлама электрондық пошта, телефон немесе өзге де байланыс құралдары арқылы жіберілуі мүмкін. Егер мұндай байланыс деректері болмаған жағдайда, хабарлама телефонограмма түрінде немесе тапсырыс хатпен соңғы белгілі мекенжай бойынша жіберіледі.
3. Өтінішті қарау нәтижелері
Қарау барысында тұтынушының құқықтары мен заңды мүдделерінің бұзылуы анықталған жағдайда, мемлекеттік орган:
1. бұзушылықтарды жою туралы нұсқама (ұйғарым) шығарады;
2. сатушыны (дайындаушыны, орындаушыны) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен жауапкершілікке тарту туралы шешім қабылдайды.
Мемлекеттік органның нұсқамасын орындамау Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жауаптылыққа әкеледі.
4. Тұтынушының құқықтық кепілдіктері
Аталған тәртіп тек нақты тұтынушының бұзылған құқықтарын қалпына келтіруге ғана емес, сонымен қатар кәсіпкерлердің тауар мен қызмет сапасына деген жауапкершілігін арттыруға бағытталған.
Сонымен бірге, заңнамада өтініштерді қараудың өзге тәртібі мен мерзімдері де көзделуі мүмкін, бұл әртүрлі салалардың ерекшеліктерін ескеруге мүмкіндік береді.
