Фото: instagram.com/assembly_kz
Қазақстан – тарихи, мәдени және этникалық жағынан бай ел. Оның кең байтақ жерінде көптеген ұлттар мен ұлыстар өзарабейбіт қатар өмір сүруде. Қазақстанның көпэтникалық құрылымыоның мәдени түрлілігін, әлеуметтік келісімін және өзара құрметнегізінде қалыптасқан бірлігін көрсетеді. Бұл мәселелерҚазақстанның тәуелсіздік алған кезеңінен бастап маңызды орыналып келеді. Осы тұрғыдан алғанда, ұлттық мәдениет пен дәстүрлерді сақтау, этносаралық келісім мен мәдени түрліліктіқолдау мәселелері мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарыныңбірі. Бұл мақалада Қазақстандағы мәдени әртүрлілік, этносаралық келісім, сондай-ақ ұлттық мәдениет пен дәстүрлердің сақталуы мен дамуы туралы сөз болады.
Қазақстанның мәдениеті мен дәстүрлері ғасырлар бойықалыптасып, оның негізі қазақ халқының бай мұрасына және Орталық Азияның басқа да халықтарының мәдениетіненегізделген. Қазақ халқының дәстүрлері, әдет-ғұрыптары, музыкасы, әдебиеті, қолөнері мен басқа да мәдени құндылықтары– қазақ халқының әлемдік мәдениетке қосқан орасан зор үлесі. Алайда Қазақстанның көпұлтты мемлекет ретінде қалыптасуыоның мәдени тұрғыда ерекше сипатын көрсетеді. Әр ұлттыңөзіндік мәдениеті мен дәстүрлері бола тұра, олар Қазақстанныңмәдени кеңістігінде өзара үйлесім тауып, бір-біріменбайланыстырып отыр.
Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарыэтносаралық келісімді қамтамасыз етуге бағытталған. Қазақстанның көпұлтты қоғамы үшін ең маңызды принциптердіңбірі – ұлттар арасындағы теңдік пен өзара құрмет. Қазақстандамемлекеттік тіл – қазақ тілі, бірақ елдегі барлық ұлттарға өзтілдерінде сөйлеу және өз мәдениеттерін дамыту құқығыберіледі. Бұл Қазақстанның мәдени әртүрлілігін сақтау және әрұлттың өзіндік ерекшеліктерін құрметтеу жолындағы маңыздықадамдардың бірі.
Қазақстандағы этносаралық келісімнің негізі – мемлекеттегібарлық этностардың бір-бірін құрметтеуі мен түсінісуі. БүгіндеҚазақстанда 130-дан астам этнос өкілдері өмір сүреді, әрқайсысының өз тілдері, діндері мен дәстүрлері бар. Қазақстандағы этносаралық келісім мен мәдени әртүрліліктіқолдаудың бірден-бір тиімді құралы – ол елдің тұрақтылығы мен дамуын қамтамасыз ететін мемлекеттік саясат. Қазақстанныңэтносаралық келісімі мен мәдениеттерді сақтау мәселелері елдіңтәуелсіздігі мен демократиясы үшін маңызды мәнге ие. Осы мәселелерді шешуде Қазақстан әлемге үлгі боларлық тәжірибекөрсетті.
Қазақстанның көпұлтты қоғамы үшін маңызды мәні бар тағы бір фактор – мәдениетаралық диалог. Бұл диалогтың негізінде әрэтностың мәдениеті мен дәстүрлерін түсіну, құрметтеу, оны сақтау және дамыту қажет. Қазақстанда мәдениетаралықдиалогты жүзеге асыру үшін әртүрлі мемлекеттік және қоғамдықұйымдар, соның ішінде Қазақстан халқы Ассамблеясы маңыздырөл атқарады. Қазақстан халқы Ассамблеясы – еліміздегіэтносаралық келісімді нығайтуға, әр түрлі ұлттардың өзаратүсіністігін арттыруға және мәдени әртүрлілікті қолдауғабағытталған маңызды институт. Ассамблеяның басты мақсаты – қоғамда үйлесімділік пен келісімді сақтау, көпэтникалыққоғамның қажеттіліктеріне жауап беру және әрбір этнос пен ұлттың мәдениетін дамыту үшін жағдай жасау.
Мәдениетаралық байланыстарды нығайту, Қазақстандағыэтносаралық келісімді қамтамасыз ету және ұлттық дәстүрлердісақтау үшін мәдени іс-шаралар мен жобалар да жүзегеасырылады. Мысалы, ұлттық мерекелер мен фестивальдереліміздің көпэтникалық қоғамын біріктіруге, әртүрлі ұлттардыңмәдениетін танытуға, сондай-ақ ұлттық құндылықтарды сақтауғамүмкіндік береді. Қазақстанда жыл сайын ұлттық мәдениеткүндері, тілдер фестивалі және басқа да мәдени шараларөткізіледі. Мұндай шаралар халықтардың мәдени ерекшеліктерінқұрметтеу, ұлттық мұраны сақтау және болашақ ұрпаққа жеткізуүшін маңызды алаң.
Қазақстанның ұлттық мәдениеті бірегейлігі мен байлығын сақтауүшін мәдениет саласына мемлекет тарапынан зор қолдаукөрсетіледі. Үкімет тарапынан ұлттық мәдениет, тілдер мен дәстүрлерді дамыту үшін арнайы бағдарламалар қабылдануда. Атап айтқанда, «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы ұлттықмәдениетімізді сақтау, зерттеу және қайта жаңғырту үшін үлкенмүмкіндік ашты. Бұл бағдарлама аясында тарихи-мәдениескерткіштерді қорғау, ұлттық қолөнерді дамыту және мәдениқұндылықтарды сақтауға арналған жобалар іске асырылды. Сонымен қатар бұл бағдарлама ұлттық мәдениетіміздің өкілдерінқолдау үшін қажет ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізуге де мүмкіндік береді.
Этносаралық келісім мен мәдени түрлілікті қолдау саласындағығылыми-зерттеу жұмыстарын дамыту да маңызды мәселе. Қазақстандағы көптеген ғылыми-зерттеу институттары мен университеттер мәдениетаралық қарым-қатынас, этносаралықкелісім мен әлеуметтік интеграция мәселелерін зерттейді. Әсіресе, елімізде этнографиялық зерттеулер жүргізетінинституттар мен мәдениеттанушы ғалымдардың жұмысы мәденимұраны сақтауға, оның дамуына бағытталған. Бұл жұмыстарэтносаралық қатынастардың ерекшеліктерін тереңірек түсінугемүмкіндік береді. Сондай-ақ, бұл зерттеулер Қазақстандағымәдени әртүрлілік мәселелерін шешу жолдары мен әдіс-тәсілдерін көрсетуге мүмкіндік береді.
Қазақстандағы этносаралық келісім мен мәдени әртүрліліктісақтау мен дамыту мәселесі сонымен қатар еліміздегі діндер мен конфессиялар арасындағы түсіністік пен бейбітшілікті нығайтуғада бағытталған. Әлемдік және дәстүрлі діндер арасындағыбейбітшілік пен келісімді сақтау үшін Қазақстанда әртүрліхалықаралық діни форумдар мен конференциялар өткізіледі. Бұліс-шаралар дінаралық қатынастарды нығайту, конфессияаралықдиалогты дамыту және әлемнің түрлі діндері мен мәдениеттеріарасында түсіністік пен құрмет орнату үшін өте маңызды.
Қазақстанның көпэтникалық және көпконфессиялы қоғамындаэтносаралық келісім мен мәдениетаралық диалогты қолдаумәселелері жалғасуда. Елдегі әртүрлі ұлттардың мәдениетін, тілін, дәстүрлерін сақтап, дамыта отырып, ұлттық мәдениетіміздісақтау мен қорғауға бағытталған мемлекеттік саясат жүзегеасырылуда. Бұл саясаттың басты мақсаты – Қазақстан халқыныңбейбітшілік пен келісімде өмір сүруін қамтамасыз ету, әртүрліұлттар мен этностардың өзара құрметін нығайту және мәденимұраны сақтап қалу.
Қазіргі қоғамда ұлттар арасындағы өзара келісім мен мәдениеттердің үйлесімді дамуы тек еліміздің ішкі саясатыныңғана емес, халықаралық қатынастар мен тұрақтылықтың да негізіне айналып отыр. Мәдени әртүрлілікті қолдау мен этносаралық келісімді сақтау, әсіресе білім беру, мәдениет және ақпарат салаларында белсенді жұмыстарды талап етеді.
Әсіресе, этносаралық келісім мен мәдени түрлілікті сақтаумәселесінде ақпараттық кеңістіктің рөлі өте жоғары. Ақпаратқұралдары арқылы мәдениетаралық диалогты нығайту, әртүрліэтнос өкілдерінің көзқарастары мен мәдени ерекшеліктерінкөрсету халықтың өзара түсіністігін күшейтуге мүмкіндік береді. Қазақстандағы мемлекеттік телеарналар мен баспасөз құралдарыосы бағытта арнайы бағдарламалар әзірлеп, көпэтникалыққоғамды бейбітшілік пен келісім негізінде ұйыстыруды мақсатетеді.
Қазақстанда этносаралық келісім мен мәдени алмасуды қолдауүшін маңызды міндеттердің бірі – жастарға көпмәдениетті ортадаөмір сүру дағдыларын қалыптастыру. Жастар – қоғамныңболашағы, және олардың ұлттар мен ұлыстар арасындағыдостықты нығайтудағы рөлі ерекше. Бұл үшін арнайы жастарұйымдары мен мәдени бірлестіктер жұмыс істейді, олар Қазақстандағы түрлі этникалық топтардың мәдени мұрасынтанытуға және бір-бірімен мәдени алмасу жүргізуге көмектеседі. Осындай ұйымдар еліміздің әртүрлі ұлт өкілдерінің өзаратүсіністігін арттырып, Қазақстанның мәдени көптүрлілігін сақтауүшін қажетті алаңдарды қамтамасыз етеді.
Қазақстанда мәдениетаралық түсіністік пен бейбітшіліккенегізделген қоғам қалыптастыру үшін көп мәдениетті тұлғанытәрбиелеу қажеттілігі арта түсуде. Мәдениеттердің өзарақұрметіне негізделген қоғамда ұлттар мен этникалық топтардыңарасында бейбіт қарым-қатынас орнауы үшін ұрпақ тәрбиелеудеұлттық құндылықтар мен жалпыадамзаттық моральдыңмаңыздылығын түсіндіру керек. Мектептерде оқушыларға тарихижәне мәдени мұраларды қадірлеу, әртүрлі ұлттар мен этностардың дәстүрлеріне құрметпен қарау тәрбие жұмыстарыжүргізіледі. Осы арқылы жастардың өз мәдениетін қастерлеужәне басқалардың мәдениетіне құрмет көрсету қабілетіқалыптасады.
Ұлттық және этникалық топтар арасындағы бейбітшілік пен келісімнің сақталуы, ең алдымен, олардың мәдениерекшеліктерін құрметтеу мен қабылдауға негізделеді. Осығанорай, Қазақстанда этносаралық келісім мен мәдени алмасудықолдау жолындағы шаралар тек мемлекеттік деңгейде ғана емес, сондай-ақ қоғамдық және жеке секторда да жүзегеасырылады.Еліміздің көпэтникалық құрылымында әрбір этнос пен мәдениеттің өз орны бар екендігін түсіну өте маңызды. Мәдениетті сақтап қана қоймай, оны жаңғырту да маңыздыміндет. Қазіргі кезде дәстүрлі өнердің заманауи үлгілері мен жаңаидеялары бірігіп, жаңа мәдени тұрпаттар қалыптасуда. Мұндайқұбылыстар еліміздегі этносаралық үйлесімділікті ғана емес, сондай-ақ мәдени әртүрлілікті түсіну мен оны құрметтеуді де арттырады. Қазақстанның мәдениеті – бұл тек бір ұлттың емес, бірнеше этностың тарихи және мәдени мұраларының тоғысуынантуындайтын ерекше құндылықтар жүйесі.
Қазақстандағы этносаралық келісім мен мәдени түрлілікті қолдаужолында көптеген жетістіктерге қол жеткізілгенімен, бұл процесс үздіксіз дамуды талап етеді. Қазіргі жаһандану мен әлемдікөзгерістер кезеңінде әрбір елдің мәдени ерекшеліктерін сақтаумен құрметтеу мәселесі маңызды болып отыр. Қазақстанныңтәуелсіздігі мен бейбітшілігін, әр ұлттың өзіндік ерекшелігінсақтау арқылы ұлттық бірлікті нығайту және әлемге үлгіболарлық қоғам қалыптастыруда мәдениеттің рөлі зор. Осы мақсатқа жету үшін барша қазақстандықтардың бірігіп жұмысістеп, өздерінің мәдени дәстүрлерін сақтау, оларды ұрпақтан-ұрпаққа жеткізу қажет.
Қазақстандағы ұлттық мәдениеттің сақталуы, этносаралықкелісім мен мәдени әртүрлілікті қолдау – елдің тәуелсіздігіннығайту мен ұлттар арасындағы түсіністікті дамыту жолындамаңызды қадам. Қазақстанның мәдени және этникалық саясаты, оның көпұлтты қоғамдағы үйлесімділікті сақтау мен дамытуғабағытталған күш-жігері, еліміздің тұрақты дамуы мен бейбітшілігінің кепілі болмақ.
https://ruh.kz/qazaqstandagy-etnosaralyq-kelisim-birliktin-negizi-zhane-bolashaqqa-zhol_45418/
